Wat is medezeggenschap en wat is de rol van de OR
Nederland is een polderland. Medezeggenschap is onderdeel van deze cultuur. Medezeggenschap is de mogelijkheid van werknemers om invloed uit te oefenen op beslissingen en processen binnen een organisatie. Het omvat de mogelijkheid (en soms zelfs het recht) om gehoord te worden en mee te beslissen over zaken die van belang zijn voor de werknemers, zoals arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandigheden, werkorganisatie, en sociale en economische belangen.
Wat is medezeggenschap
Het doel van medezeggenschap is om besluitvorming te verrijken. Een organisatie maakt betere besluiten wanneer mensen vanuit verschillende perspectieven meedenken. Dit alles om een evenwichtige en betrokken werkomgeving te bevorderen, waarin werknemers een stem hebben in besluitvormingsprocessen. Dit draagt bij aan een betere communicatie tussen het management en werknemers, verhoogt de betrokkenheid en motivatie van medewerkers, en kan leiden tot weloverwogen beslissingen die rekening houden met alle belanghebbenden.
Medezeggenschap kan op verschillende manieren worden vormgegeven. Typische vormen van medezeggenschap zijn onder meer ondernemingsraden, personeelsvertegenwoordigingen en andere vormen van werknemersparticipatie. Maar een organisatie is vanaf 50 medewerkers wettelijk verplicht om een ondernemingsraad (OR) te hebben.
Over het algemeen draagt medezeggenschap bij aan een gezonde en duurzame organisatiecultuur, waarin beslissingen op een inclusieve en transparante manier worden genomen, rekening houdend met de belangen en behoeften van alle betrokkenen.
Laten we eens dieper ingaan op wat een OR doet, welke wettelijke bevoegdheden en plichten ze heeft, en hoe ze doorgaans te werk gaan.
De rol van de OR
Ten eerste voert het OR regelmatig overleg met de directie: om kwesties te bespreken die van belang zijn voor de werknemers en de organisatie als geheel. De OR is er namelijk om de organisatie te bevorderen in al haar doelstellingen: Dus zowel organisatorische belangen als sociale belangen.
Een OR is een vertegenwoordiging van werknemers: De OR vertegenwoordigt de werknemers en behartigt hun belangen binnen de organisatie. Dit omvat het bespreken van zaken die van invloed zijn op de arbeidsomstandigheden, werktijden, arbeidsvoorwaarden, en andere belangrijke kwesties. De OR gaat regelmatig met collega’s in gesprek om hun behoeftes en ervaring helder te hebben.
Daarnaast geeft de OR op bepaalde onderwerpen advies en instemming: De OR heeft vaak advies- en/of instemmingsrechten bij belangrijke beslissingen van het management, zoals reorganisaties, fusies, overnames, en wijzigingen in arbeidsvoorwaarden. Bijvoorbeeld een reorganisatie: Deze mag pas ingevoerd worden nadat de ondernemingsraad advies heeft gegeven. Een voorbeeld van instemmingsrecht is het vaststellen of wijzigen van regelingen met betrekking tot arbeids- en rusttijden, zoals werktijden, pauzes en overwerk. Zonder instemming kan een bestuurder deze wijziging niet doorvoeren. De OR heeft dus een behoorlijk invloedrijke positie.
Ook kan de OR zelf met ideeën komen waarvan zij denken dat de organisatie daar baat bij heeft. Zo is er sprake van het initiatiefrecht: De OR heeft het recht om zelf onderwerpen op de agenda te plaatsen en voorstellen te doen aan de directie.
Ook heeft de OR een zorgplicht. De OR houdt toezicht op de naleving van wet- en regelgeving op het gebied van arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandigheden, en medezeggenschap. Denk bijvoorbeeld aan de ARBO-wet of de arbeidstijdenwet.
Het kan voorkomen dat de OR vertrouwelijke onderwerpen behandeld. Dan is er sprake van een geheimhoudingsplicht: De OR-leden hebben vaak een geheimhoudingsplicht ten aanzien van vertrouwelijke informatie die tijdens overleg met de directie wordt gedeeld.
Werkwijze van de OR
De OR komt regelmatig bijeen voor vergaderingen om kwesties te bespreken, besluiten te nemen en standpunten te bepalen. Hij kan specifieke onderwerpen onderzoeken en voorstellen te doen. De OR onderhoudt contact met de achterban (de werknemers die ze vertegenwoordigt) om hun standpunten en zorgen te verzamelen en te bespreken en communiceert regelmatig met de directie—zowel schriftelijk als mondeling (overlegvergadering)—om standpunten over te brengen, advies te geven en informatie uit te wisselen. Tot slot krijgen OR-leden vaak scholing en ondersteuning om hun taken effectief uit te voeren en hun kennis over wet- en regelgeving bij te houden.
Deze tekst is slechts een deel van het OR werk, maar zo heb je een eerste impressie. De ondernemingsraad speelt een cruciale rol in het behartigen van de belangen van werknemers en het bevorderen van een goede samenwerking tussen werknemers en management. Zijn wettelijke bevoegdheden en plichten, samen met een doordachte werkwijze, stelt de OR in staat om effectief medezeggenschap te voeren binnen de organisatie.
Geschreven door Bob van Weert, organisatie-adviseur bij DeVerandermotOR. Leer meer over Bob bij "het team" of op LinkedIn.