Controleer als OR de klokkenluidersregeling binnen jullie organisatie
Een klokkenluider is iemand die een misstand openbaar maakt. Is binnen jullie organisatie een klokkenluidersregeling? Zo wel, is deze conform de nieuwe (Europese) wetgeving? De wet is geactualiseerd en daar wil je als OR bovenop zitten.
Klokkenluidersregeling
De organisaties die verplicht zijn een klokkenluidersregeling op te stellen (als ze deze nog niet hebben) zijn organisaties die vallen onder de Sanctiewet, de Wet ter voorkoming van witassen en financieren van terrorisme en de Wet op financieel toezicht. Dit geldt ook voor organisaties die minder dan 50 werknemers hebben.
Is er in jouw organisatie een klokkenluidersregeling? In hoeverre ben je hiervan op de hoogte als OR lid? Zorg ervoor dat deze regeling up-to-date is en aansluit bij de wetgeving.
De klokkenluidersregeling binnen de organisatie
Aangezien de wet geactualiseerd is, is het de taak van de OR (zorgplicht) om te controleren of de klokkenluidersregeling nog overeenkomt met de nieuwe wetgeving—of ervoor te zorgen dat deze er komt. Volgens artikel 27 in de WOR, heeft de OR ook nog eens instemmingsrecht als het gaat om het wijzigen van de klokkenluidersregeling. Belangrijk hierbij is te kijken naar de volgende punten:
- Wat voor meldingen worden er gedaan (of kunnen gedaan worden), welke sluiten aan bij de Nederlandse wet, en wat is daarmee gedaan?
- Op welke manier kunnen werknemers een melding maken en in hoeverre is dit proces gestroomlijnd?
- Hoe zorgt de organisatie ervoor dat meldingen vertrouwelijk behandeld worden? Is er een vertrouwenspersoon aanwezig die niet de leidinggevende of een HR-manager is?
- Wat kan je als organisatie doen om de mogelijkheid op represailles te voorkomen?
- Hoe verlaag je de drempel voor werknemers om contact op te kunnen nemen met het Huis voor Klokkenluiders wanneer zij extern advies nodig hebben?
Als OR wil je ook kijken naar in hoeverre de klokkenluidersregeling aansluit bij de normen en waarden van de organisatie. Het is belangrijk dat dit onderwerp op de agenda wordt gezet, ook wanneer hier nog nooit sprake van is geweest. Ga als OR proactief aan de slag en zorg dat er duidelijkheid is over ieders rol, zodat de organisatie alles op een rijtje heeft voor als een dergelijke situatie zich ooit voor zou doen. Wanneer je de kans op misstanden verminderd, voorkom je escalatie, wat op de lange termijn beter is voor de werknemers en organisatie.
Nieuwe punten in de wetswijziging om aandacht op te vestigen
Meldingen die vallen onder de klokkenluidersregeling/wet moeten mondeling en schriftelijk ingediend kunnen worden binnen de organisatie, maar in plaats van direct intern te gaan met hun melding, mogen werknemers zich ook richten tot de pers. Dit mag echter alleen wanneer het aannemelijk is dat binnen de organisatie weinig met de melding gedaan zou worden.
Ook is in de nieuwe wetgeving een ander element opgenomen. Eerder moest de klokkenluider (werknemer) namelijk aantonen dat hun melding had geresulteerd in een represaille, zoals een ontslag. Nu is dit omgedraaid en moet de werkgever aantonen dat een dergelijk besluit niet het gevolg was van de melding.
Het is belangrijk deze wijzigingen helder te communiceren binnen de organisatie, zodat werknemers bewust zijn dat er een dergelijke regeling bestaat en hier gebruik van kunnen maken. Werknemers moeten aan de bel durven trekken zonder daarbij te hoeven vrezen voor hun positie.
Geschreven door Bob van Weert, organisatie-adviseur bij DeVerandermotOR. Leer meer over Bob bij "het team" of op LinkedIn.
