Rol van de OR bij grensoverschrijdend gedrag
Grensoverschrijdend gedrag is veel onder de aandacht gekomen de afgelopen jaren, maar wat als dit bij jouw organisatie op de werkvloer speelt? Hoe kan je als OR bijdragen aan een veiligere werkomgeving?
Actieprogramma overheid
Er is een actieprogramma tegen seksueel overschrijdend gedrag gerepresenteerd door het kabinet. Het programma bestaat uit drie soorten maatregelen: maatregelen die de overheid zelf neemt, maatregelen die maatschappelijke sectoren en organisaties moeten nemen en maatregelen die uiteindelijk alleen slagen als de samenleving als geheel seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld niet langer accepteert door elkaar aan te spreken op ongewenst gedrag en slachtoffers te steunen1. Voor de OR zijn vooral de maatregelen op organisatieniveau relevant.
Organisaties dienen processen in stand te brengen waardoor preventie, signalering en opvolging gestroomlijnd worden. Er moeten duidelijke afspraken komen over waar je naartoe kan gaan binnen een organisatie om zelf – of voor een ander – een melding te maken. Hiervoor moet voldoende en kwalitatief goede hulpverlening beschikbaar (en toegankelijk) zijn.
Taak van de OR bij overschrijdend gedrag
Volgens artikel 27 in de WOR heeft de OR instemmingsrecht op verschillende onderwerpen, waaronder het arbobeleid in de organisatie. Ook heeft de OR een stimulerende taak (de zorgplicht) bij het tegengaan van discriminatie in welke vorm dan ook (artikel 28 WOR).
De OR kan de achterban in beraad nemen om de sociale veiligheid binnen de organisatie te meten. Weet dat dit niet eenvoudig is vanwege de gevoeligheid van het onderwerp. Houd hier als OR rekening mee door bewust een keuze te maken over hoe je dit gaat onderzoeken. De sociale veiligheid op de werkvloer bespreekbaar maken in een overlegvergadering is dan een eventuele vervolgstap. Ook kan de OR hierbij initiatiefvoorstellen doen (artikel 23.3). Denk hierbij aan opstellen van richtlijnen en het aanscherpen van de klokkenluidersregeling. Ook kan de OR aandringen op de benoeming van vertrouwenspersonen, zowel intern als extern. Het liefst allebei, aangezien dit zoveel mogelijk obstakels uit de weg helpt, mocht iemand een melding willen doen.
Vertrouwenspersoon
Zoals hierboven benoemd, zou vertrouwenspersoon een van de mogelijke, effectieve oplossingen kunnen zijn. Een vertrouwenspersoon is een iemand bij wie men vertrouwelijke zaken kwijt kan, waaronder elke vorm van grensoverschrijdend gedrag. Het is belangrijk dat er zo weinig mogelijk drempels voor medewerkers zijn om naar de vertrouwenspersoon te stappen.
Een vertrouwenspersoon is nog niet verplicht binnen organisaties, maar dit zou spoedig kunnen veranderen. GroenLinks is in de Tweede Kamer gekomen met een initiatiefwet die (minstens) één vertrouwenspersoon in elke bedrijfsorganisatie verplicht stelt. Omdat het gaat over arbeidsomstandigheden en bedrijfsmaatschappelijk werk, is het logisch dat de OR instemmingsrecht krijgt op de aanstelling van een dergelijk vertrouwenspersoon. Dit valt namelijk onder het instemmingsrecht van de ondernemingsraad volgens artikel 27 in de WOR.
Risico-inventarisatie Evaluatie
Volgens de Arbowet dient de werkgever psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen en te beperken. Om aan deze verplichting te voldoen moet elke organisatie een RI&E (Risico-inventarisatie Evaluatie) opstellen, waarin ook een plan van aanpak te vinden moet zijn. Voor de RI&E heeft de organisatie instemming nodig van de OR. De OR kan vervolgens bepalen of de RI&E voldoende effectiviteit brengt aan het behouden en reguleren van de sociale veiligheid op de werkvloer, maar ook met betrekking tot het instellen van procedures heeft de OR instemmingsrecht. Slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag moeten een klacht kunnen indienen bij een onafhankelijke klachtencommissie, of dus bijvoorbeeld bij een vertrouwenspersoon.
Volgens het initiatiefrecht en de stimuleringstaak (met betrekking tot naleving van de Arbowet) kan de OR binnen de organisatie, of bij de bestuurder, aankaarten dat er een RI&E moet komen. Soms ontbreekt een actuele RI&E binnen organisaties. Het aankaarten hiervan is een uitdagende, maar desalniettemin belangrijke opgave voor de OR.
Conclusie
Het is belangrijk als OR te monitoren of binnen de organisatie de juiste maatregelen zijn getroffen en procedures zijn opgesteld om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen, of in elk geval effectief aan te pakken. Ook is belangrijk dat de communicatie hierover naar de achterban duidelijk is en dat werknemers weten wat ze moeten doen wanneer zij of anderen op de werkvloer, grensoverschrijdend gedrag ervaren.
Heb je meer informatie nodig of heb je advies nodig bij een specifieke vraag, neem dan gerust contact met ons op.
Geschreven door Bob van Weert, organisatie-adviseur bij DeVerandermotOR. Leer meer over Bob bij "het team" of op LinkedIn.
